گل بنفشه معطر از زمان های دور مورد استفاده دارویی قرار می گرفته است. در قرون اولیه میلادی، در مکاتب بقراط و دیوسکورید و در قرون وسطی توسط اعراب در درمان بسیاری از بیماری ها، از جمله رفع ورم چشم، درد گلو، دفع صفرا، رفع حالت تشنگی و به عنوان ملین و قی آور به کار می رفته است. بر اساس داستانها و افسانه های قدیمی، بنفشه قرن ها به عنوان نماد عشق معروف بود در مایشنامه شکسپیر، از بنفشه در تهیه معجون عشق نام برده می شود. در زمان چارلز دوم در انگلستان مربای شیرینی از گلهای بفشه تهیه کردند، با نام قند بنفشه یا violet plate که در تمام داروخانه ها به فروش می رسید و طرفداران خاص و زیادی داشت. در کتب سنتی از بنفشه یا همان بنفشه وحشی به نام بنفسج نام برده شده است
کاربردگل بنفشه در طب سنتی ایران و جهان
گل بنفشه از نظر طبیعت طبق رای حکمای طب سنتی سرد و مرطوب است.
اگر در موارد تبهای گرم با ماءالشعیر طبی و آلو خورده شود اثر بیشتری دارد.
برای درمان نزله، سرفه و سرماخوردگی و ناراحتی های معده و کبد و طحال و درد کلیه چه بصورت خوردن و چه بصورت ضماد و کمپرس استفاده می شود.
از روغن بنفشه در درمان سر درد، سینوزیت، خارش سر، برطرف کردن خشکی پوست و گرمای کف پا که بر اثر گرمی بدن بوجود می آید استفاده می شود.
در دارونامه انگلستان بهترین شکل استفاده از گل ها به صورت شربت است.
برای نوزادان نصف تا یک قاشق چایخوری و یا بیشتر، با مقدار مساوی روغن بادام مخلوط می شود.
در قدیم شربت بنفشه را برای رفع تورم چشم ها، رفع بیخوابی، درمان یرقان، درمان تب و لرز، برطرف کردن چرک و تورم لوزه ها و صرع استفاده می کردند.
جرالد، یکی از متخصصان گیاهان دارویی می گوید:
برای تسکین تورم داخلی گوش، آرامش قلب، بر طرف کردن خشکی و گرفتگی گلو، بهبود سر درد و به عنوان خواب آور می توان از بنفشه معطر استفاده کرد.
در آمریکا دم کرده گیاه را برای تصفیه خون، کنترل سرطان و بیماریهای پوستی تجویز می کنند و بخصوص اگر با شبدر قرمز و شاه پسند مخلوط و دم شود اثرش محسوس تر است.
ریشه گل بنفشه قی آور و ملین است در اسپانیا دم کرده برگ و گل بنفشه را برای تصفیه خون، رفع جوش، کورک، دمل و تب خال می خورند.
در فرانسه بعنوان مسهل ۲۰-۱۵ گرم ریشه بنفشه در ۳۰۰ گرم آب جوشانده تا مقدار آب آن به نصف برسد و این جوشانده را صبح ناشتا در یک وعده می خورند.
در هند از بنفشه بعنوان معرق و کاهش تب استفاده می شود
برخی از مهمترین خواص بنفشه به طور خلاصه به شرح زیر می باشد:
- استفاده از گیاه بنفشه برای بهبود و درمان سردردهای ناشی از گرمی بسیار مفید است. یکی از مشکلات شایع که امروزه گریبانگیر بیشتر افراد جامعه شده است، سردرد است که بخش عمده ای از
سردردها، به دلیل گرمی زیاد مغز یا خشک شدن نسبی مغز به خاطر سبک زندگی امروزی (استرس های زیاد فردی، دیر خوابیدن، کم بودن خواب شب، مصرف زیاد گرمی ها و مواد غذایی تند و طعم دهنده) می باشد و مصرف شربت بنفشه به درمان آن کمک شایانی میکند.
- از مهمترین خواص بنفشه استفاده از آن برای درمان سرفههای ناشی از گرمی و خشکی است. طبع خنک این گیاه باعث شده استفاده از شربت و دمنوش تهیه شده از آن، باعث انعطاف پذیر و نرم شدن ریه و مجاری هوایی شود.
- مصرف شربت بنفشه برای افرادی که اسهال های خونی ناشی از گرمی و صفرا دارند، مفید است. به طورکلی گیاه بنفشه به دلیل داشتن طبع خنک، ضد صفرا عمل می کند. بنابراین علت و ریشه این نوع اسهال را برطرف کرده و
باعث بهبود تحریک روده، اسهال و خون ریزی می شود
گل بنفشه در درمان بیماری های گوارشی و پاکسازی ریه و پوست استفاده می شود و برای درمان بیماری سینوزیت بسیار مفید است. همچنین ریختن چند قطره از آب دمکرده این گیاه، در بینی برای باز کردن تنفس، رفع خشونت سینه و زکام بسیار مفید است.
- آب دمکرده گیاه بنفشه برای درمان برفک دهان مفید بوده، به این منظور، مقداری از آن را در دهان نگه دارید و یا با آب تازه آن دهانشویه کنید، برفک دهانرا برطرف می سازد،ورم لثه را می نشاند و اگر در گلو قرقره کنید آنژین را درمان میکند.
- روغن بنفشه نیز فواید بسیار دارد ازجمله جلوگیری از ریزش مو، سفید کردن پوست صورت، برطرف کردن کک ومک صورت، نرم کردن مو و برای سینوزیت، میگرن و سردرد بهترین درمان است.
- کاهش و رفع تب از دیگر خواص بنفشه است. به این منظور مقداری گل بنفشه را داخل آب خنک همراه با گلاب بریزید و بعد از نیم ساعت صاف کرده و به شخص تب دار داده شود.
- استفاده از دمنوش بنفشه برای درمان بیخوابی مفید است” جالب است بدانید، هر مکانیزمی که منجر به کم شدن رطوبت در مغز شود، باعث بی خوابی میگردد و گیاه بنفشه برای هر بیماری که پایه خشکی دارد کمک کننده است. متخصصان طب سنتی در این زمینه توصیه میکنند که یک تا دو مرتبه در طول روز از دمنوش این گیاه استفاده شود.
- استفاده از گیاه بنفشه خاصیت ضد سرطان داشته، به ویژه مصرف این گیاه در پیشگیری از سرطان های سینه و ریه تاثیرگذار است
مقدار و طریقه مصرف گل بنفشه
شربت بنفشه: ساده ترین روش تهیه شربت گل بنفشه برای مصرف خوراكی تهیه شربت این گیاه است. به این منظور، یك قاشق غذاخوری پر از گل بنفشه خشک شده را در یك لیوان آب خنك ریخته و 20 دقیقه صبر می كنیم تا رنگ آب به آبی یا بنفش تغییر كند، سپس آن را صاف كرده و جرعه جرعه یا یکجا نوشیده می شود. همچنین به منظور اثرات درمانی، مقدار 4 تا ۲۰ گرمگیاه کامل (گل و برگ و ریشه) را در ۲۵۰ گرم آب خیس کرده و ۱۲ ساعتبگذارید خیس بخورد سپس با کمی شیر و قند مخلوط کرده بجوشانید تا به یک سوم تقلیل یابد) .
دم کرده بنفشه: مقدار ۵ گرم از گل بنفشه خشک و یا ۵۰ گرم از گل تازه بنفشه را دریک لیترآب دم کنید ( درموقع تهیه نباید زیاد جوشانده شود چون از اثر آن کاسته می شود) .
روغن بنفشه: 150 گرم گل بنفشه را در ۴۵۰ گرم روغن کنجد کمی حرارت داده و سپس به حال خود می گذاریم. بعداز چند روز صاف کرده و مجددا همین مقدار گل بنفشه به آن می افزاییم و کمی حرارت داده ، این عمل را آن قدر ادامه می دهیم تا روغن کاملا رنگ و بوی بنفشه را بگیرد.
.