طبیعت استان لرستان و گیاهان دارویی

_{­طبیعت استان لرستان همواره مهد زیبایی ها بوده و گونه های گیاهی آن به عنوان یک منبع غذایی و دارویی مهم برای افراد ساکن این منطقه به شمار می رود. بر اساس گزارش مرکز تحقیقات کشاورزی استان لرستان تقریبا 300 گونه از گیاهان دارویی در این استان وجود دارد که به عنوان گیاهان خودرو و نیز کاشت شده از این استان بهره برداری می شوند}

_{وجود یک هزار و ۷۰۰ گونه گیاهی در ارتفاعات استان لرستان این استان را به یکی از ذخیره‌گاه‌های ژنتیکی برای کشت انواع گیاهان دارویی تبدیل کرده است.}

_{بر اساس گزارش مرکز تحقیقات کشاورزی استان لرستان ۳۰۰ گونه از گیاهان دارویی در استان برای درمان و تامین بهداشت و سلامت انسان کاربرد ویژه ای دارند.}

_{مهمترین گیاهان دارویی خودرو در سطح استان شامل کتیرا، موسیر، شیرین‌بیان، آویشن، بابونه، رازیانه، گل گاوزبان، ریواس، کنگر،  بومادران، خاکشیر، نسترن‌های وحشی، مریم گلی  می‌ باشد.}

_{از دیگر گونه‌های گیاهی مهم که به صورت دارویی، صنعتی و معطر در سطح استان پراکنده بوده و در بخش کشاورزی نیز به صورت انبوه تولید می‌شود، می‌توان به سیر، رازیانه، گشنیز، کلزا و سیاه‌دانه اشاره کرد.}

_{امروزه میل به مصرف گیاهان دارویی به ویژه گیاهانی که بر پایه رژیم‌های لاغری و چاقی، رفع افسردگی، افزایش انرژی تجویز می شوند و همچنین  گیاهان دارویی موثر بر سلامت و زیبایی پوست و مو در جوامع مختلف در حال افزایش است.}

_{باید توجه داشت که طبیعت همواره مهد زیبایی‌ها و جلوه‌ای از خداوند بوده و گونه‌های گیاهی موجود در آن به عنوان یک منبع غذایی و دارویی برای انسان به شمار می‌رود.}

_{روند استفاده از داروهای گیاهی به ویژه در سال‌های اخیر رو به افزایش بوده که از مهمترین علل آن می‌توان به اثبات اثرات جانبی و مخرب داروهای شیمیایی اشاره کرد}

_{از ویژگی‌های این گیاهان می توان به کم آبی، توانایی رشد در بسیاری از خاک‌ها و حتی امکان پرورش در آپارتمان همچنین زودبازده بودن آن نام برد.}

_{بر اساس آمارهای رسمی ، از مجموع هشت هزار و ۴۲۵ گونه گیاهی که در کشور شناسایی شده، حدود ۲ هزار و ۳۰۰ نوع آن دارای خواص دارویی ، عطری ، ادویه ، آرایشی و بهداشتی دارد}

_{مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی می گوید: سالانه ۱۸۰میلیون دلار گیاهان دارویی به کشور وارد می شود که با افزایش سطح زیر کشت و تقویت دانش این حوزه می توان میزان واردات را کاهش داد.}

_{حسین زینعلی اظهار داشت: سال گذشته ۵۷۰میلیون دلار گیاهان دارویی در کشور صادر شد که تنها ۴۰۰ میلیون دلار آن مربوط به یک استان است.}

_{صادرات گیاهان دارویی در کشور ۴۰ درصد کاهش یافت}

_{مدیرکل دفتر امور مراتع سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری نیز مقدار صادرات ۶ ماه نخست انواع گیاهان دارویی کشور را حدود ۴۵۰ تن اعلام کرد و گفت که این آمار به خاطر کرونا نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۴۰ درصد کاهش داشته است.}

_{ترحم بهزاد افزود: سال گذشته از ۲ هزار و ۲۰۰ تن انواع گیاهان دارویی برداشت شده ، یکهزار و ۸۲۰ تن آن به ارزش بیش از ۱۵ میلیون یورو به کشورهای اروپایی و حاشیه خلیج فارس صادر شد.}

_{وی ادامه داد: با وجود شیوع ویروس کرونا و نیز تشدید تحریم ها پیش بینی می شود تا پایان ۶ ماه دوم امسال مقدار صادرات گیاهان دارویی به حدود ۹۰۰ تن برسد.}

_{کشت ۱۸ هزار هکتار گیاهان دارویی در لرستان}

_{رییس سازمان جهادکشاورزی لرستان با تاکید بر کشت گیاهان دارویی و توسعه باغ در اراضی شیب دار لرستان گفت: در این راستا پنج درصد سطح زیر کشت گندم در زمین های ملی و ۵.۲ درصد در اراضی زراعی با حاصلخیزی کمتر به کشت گیاهان دارویی اختصاص داده شده است.}

_{اسفندیار حسنی مقدم ادامه داد: طی یک برنامه ۱۰ ساله دست کم ۱۸ هزار هکتار گیاهان دارویی از جمله گونه‌های موسیر، گل محمدی و زعفران در استان لرستان کشت می‌شود.}

_{وی گفت: تاکنون یک هزار و ۷۰۰ گونه گیاهان دارویی در استان شناسایی شده است و لرستان دومین پوشش جنگلی کشور را دارد و به داروخانه سبز ایران مشهور است.}

_{وی افزود: لرستان به واسطه اقلیم متفاوت و تنوع آب و هوایی و پوشش گیاهی مناسب ترین اقلیم برای پرورش گیاهان دارویی است و توجه به کشت گیاهان دارویی و گلخانه‌ای علاوه بر بهبود کسب و کار موجب توسعه و رونق اقتصادی استان نیز می شود.}

_{به گفته وی حدود یکهزار و ۷۰۰ گونه گیاهی در لرستان شناسایی شده که ۳۶۰ مورد آن قابلیت دارویی و درمانی دارد و لرستان یکی از ذخیره گاه های ژنتیکی و زیستگاه های طبیعی برای کشت گیاهان دارویی تبدیل شده است.}

_{حسنی مقدم اظهار داشت: کشت زعفران، سیر، موسیر و سایر گیاهان دارویی با وجود صنایع تبدیلی «فرآوری، اسانس گیری و عصاره گیری» و صنایع دارویی و صنایع بسته بندی ظرفیت ایجاد اشتغال و افزایش درآمد فوق العاده ای برای استان دارد.}

_{سالانه ۱۴ هزار تن گیاه دارویی در لرستان برداشت می‌شود.}

_{رییس سازمان جهادکشاورزی لرستان گفت: سالانه ۱۴هزار تن گیاه دارویی از سطح سه هزار هکتار از اراضی این استان برداشت می‌شود.}

_{حسنی مقدم با بیان اینکه ظرفیت کشت ۱۰ هزار هکتار گیاه دارویی در لرستان وجود دارد ، افزود: شرایط اقلیمی و آب و هوای مطلوب سبب شده لرستان از ظرفیت مناسبی برای کشت گیاهان دارویی برخوردار باشد.}

_{وی مهمترین گیاهان دارویی خودرو در سطح استان را شامل کتیرا، موسیر، شیرین‌بیان، آویشن، بابونه، رازیانه، گل گاوزبان، ریواس، کنگر،  بومادران، خاکشیر، نسترن‌های وحشی و مریم‌گلی عنوان کرد.}

_{به گفته وی از دیگر گونه‌های گیاهی مهم که به صورت دارویی، صنعتی و معطر در سطح استان پراکنده بوده و در بخش کشاورزی نیز به صورت انبوه تولید می‌شود، می‌توان به سیر، رازیانه، گشنیز، کلزا و سیاه‌دانه اشاره کرد.}

_{رییس سازمان جهادکشاورزی لرستان همچنین گفت: یکهزارو ۷۰۰ گونه گیاهی در لرستان شناسایی شده که ۳۰۰مورد آن قابلیت دارویی و درمانی دارد.}

_{وی اظهار داشت: بخشی از هزینه کاشت و یارانه برای اندام‌های تکثیری توسط سازمان جهاد کشاورزی استان لرستان در اختیار بهره‌برداران قرار داده می شود وکشاورزان علاقه مند به کشت گیاهان دارویی جهت دریافت تسهیلات بانکی به بانک کشاورزی معرفی می‌شوند.} 

_{حسنی مقدم با بیان اینکه کشت گیاهان دارویی توجیه اقتصادی بسیار مناسبی دارد عنوان کرد: با توجه به اینکه یک هکتار کشت گیاهان دارویی مخارج یک خانواده را تامین می‌کند، بنابراین توسعه کشت گیاهان دارویی در دستور کار قرار دارد.}

_{رییس دانشگاه علوم پزشکی لرستان نیز گفت: اجرای پنج طرح تولید گیاهان دارویی استان نیازمند ۶۰۰میلیون تومان اعتبار است.}

_{محمدرضا نیکبخت  اظهار داشت: اکنون فرهنگ استفاده از گیاهان دارویی در استان مناسب نیست و در این راستا باید از ظرفیت دانشگاه علوم پزشکی استفاده کنیم.}

_{وی گفت: لرستان در حوزه داروهای صنعتی و گیاهی دارای کارخانه‌های متعدد می باشد که باید واحدهای تولیدی گیاهان دارویی در استان تقویت شود.}

_{وی ادامه داد: کپسول خوراکی زرانیکام، ساخت پماد برطرف کننده اگزوما و خشکی پوست، تولید داروی مسکن فوری دنداد درد، تولید کرم گیاهی ترمیم کننده ضایعات زخم و سوختگی و بررسی اثر ترکیب روغن زیتون سیاه و عصاره ریشه جیسینگ قرمز بر درد و التهاب از طرح های در دست اقدام می باشند.}

_{طرح جامع گیاهان دارویی لرستان تهیه شد}

_{معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار لرستان گفت: طرح جامع گیاهان دارویی استان با همکاری منابع طبیعی و آبخیزداری تهیه شده که نقشه راه موثری برای کاشت این گونه ها و محصولات گلخانه‌ای است.}

_{اسد عبدالهی افزود: با توجه به تدوین این طرح جامع اطلاعات هر شهرستان در خصوص قابلیت های کشت گیاهان دارویی وجود دارد}

_{وی اظهار داشت:با تشکیل ستاد گیاهان دارویی و گلخانه ای لرستان متشکل از بخش خصوصی و دولتی و تهیه طرح جامع این محصولات به سمت فرهنگ سازی تولید این گونه ها در استان حرکت کرده ایم و شاهد نتایج مطلوب آن در آینده خواهیم بود.}

_{عبدالهی با اشاره به رویش یکهزار و ۷۰۰ گونه گیاهی در لرستان، ادامه داد: ۲۵۰ گونه از آنها دارویی و غذایی است که نشان دهنده شرایط اقلیمی و مناسب لرستان در زمینه رشد گیاهان دارویی است.}

_{وی تصریح کرد: باید امکاناتی برای فرآوری محصولات تولیدی در استان داشته باشیم که خوشبختانه با همت بخش خصوصی و جهاد کشاورزی این امر اتفاق افتاده و به سمت نتایج مطلوبی رفته ایم.}

_{معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار لرستان به فراهم شدن شرایط برای کشت ۴۰۰ گونه گیاهان دارویی و غذایی در مجتمع کشت و صنعت لرستان اشاره کرد و گفت: در اوایل دهه ۷۰، کمترین میزان کشت بود.…}

_{استان لرستان با ۲ هزار و ۵۰۰ گونه از انواع گونه‌های گیاهی دنیا در ردیف یکی از رویش‌گاه‌های اصلی گیاهان دارویی کشور قرار دارد.}

_{به گزارش خبرگزاری تسنیم از کوهدشت، استان لرستان با میانگین بارش سالانه‌ 550 تا 600 میلی‌متر و 12 درصد از آب‌های کشورسومین استان آب ریز و از نظر سطح پوشش جنگلی دومین استان کشور است. انبوه‌ترین جنگل‌های جنوب ایران در زاگرس، یکی از اصلی‌ترین زیستگاه‌های گیاهان دارویی در کشور را با 20 درصد تنوع در این مجموعه به‌خود اختصاص داده‌است.}

_{بیش‌ترین مساحت جنگل‌های رویش زاگرس در لرستان واقع بوده، به‌طوری که این جنگل‌ها جزیی از باارزش‌ترین ذخایر جنگلی جهان است. شهرستان کوهدشت نیز با رویش‌گاه‌هایی مانند بلوط، بابونه، زعفران جوقاسم، نعناع، گل ختمی و گل گاوزبان به‌عنوان یکی از شهرستان‌های با پراکنش گیاهان دارویی در لرستان مطرح است.}

_{انواع خاک}

خاک مخلوطی از مواد جامد (معدنی و آلی)، گازها و آب است. گازها و آب در حفرات موجود بین ذرات خاک قرار می­گیرند. در یک خاک معمولی مواد جامد 50 در صد و گازها و آب 50 در صد حجم خاک را اشغال می­کنند. هوا (گازها) در حفرات درشت و آب در مجاری ریز خاک جای می­گیرد. وظیفه­ خاک نگهداری گیاه (به عنوان قیم و محل استقرار ریشه)، تامین آب و مواد غذایی و محلی برای دفع ترشحات و مواد زاید ریشه ­هاست. چنانچه بتوان به روش مصنوعی این عوامل را تامین کرد وجود خاک برای رشد و بقای گیاه ضروری نیست. در حال حاضر تولید وسیع محصولات کشاورزی بدون وجود خاک غیرممکن و یا غیراقتصادی است. اما تولید برخی گیاهان دارویی خاص مانند سرخارگل به دلیل ارزش بالای ترکیبات متابولیسمی آنها در کشت بدون خاک (soilless) مورد توجه قرار گرفته است.

حداقل عمق خاک مزرعه برای کشت موفقیت­ آمیز گیاهان دارویی یکساله و چندساله علفی 50 سانتی­متری است اما برای کاشت درختچه ­ها و درختان دارویی عمق خاک بیشتری لازم است.

ذرات خاک:

اجزا معدنی خاک از ذراتی با قطر کمتر از 2 میلی متر تشکیل گردیده و چنانچه میزان ذرات درشت از 2 میلی متر بحدی باشد که در عملیات مختلف ایجاد اختلال کند از نظر تئوری خاک زراعی محسوب نمی­شود. اما در عمل در کشورهای مختلف، در صورت مناسب بودن سایر شرایط کشت گیاهان دارویی در اراضی دارای سنگریزه هم بازده خوبی دارد. به ­عنوان مثال کاشت گل محمدی در مناطق کوهپایه­ ای در ایران و کاشت اسطوخدوس در زمین­های سنگلاخی شمال اسپانیا را می­توان نام برد. بسیاری از اراضی کاشت گل محمدی در منطقه کاشان در محدوده ای است که بعلت انواع محدودیت (بویژه محدودیت بافت) در طبقه بندی اراضی کشاورزی قرار نگرفته و فاقد نقشه خاک است. برخی گیاهان دارویی مانند انواع قدومه، شاتره، شنگ و خارشتر قادرند در شکاف سنگها و جدولهای بتنی رشد کنند.

در خاک­های رسی (خاک­های سنگین) بیش از 25 درصد ذرات آنها را رس (با قطر کمتر از 002/0 میلی متر) تشکیل می­دهد. در این خاک­ها خلل و فرج باریک و ریز است اما حجم فضای ایجاد شده توسط این منافذ، زیاد است بنابراین ظرفیت نگهداری آب این خاک­ها بالا و در مقابل تهویه آنها بعلت کم بودن خلل و فرج درشت ضعیف­ تر است. این خاک­ها در بهار دیرتر گرم می­شوند و ظرفیت نگهداری عناصر غذایی آنها بالاست.

این خاک­ها بشدت چسبنده هستند و در مورد محصولاتی که ریشه و ریزوم آنها مورد استفاده قرار می­گیرد موقع برداشت محصول، جداسازی گل­های چسبیده به اندام زیر زمینی هزینه بر و وقت گیر است بنابراین حتی الامکان نباید محصولاتی مانند سنبل طیب، زردچوبه، زنبق، سرخار گل، زنجبیل شامی، انجدان رومی و سیر را در خاک­های سنگین کاشت. در سنبل طیب با فشار شدید آب، خاک و گل و لای از اندام زیر زمینی جدا می­شود. این مسئله گاهی باعث خسارت به اندامها شده و خشک کردن مجدد اندام شسته شده را ضروری می­کند.

خاک­هایی شنی (خاک­های سبک) به خاک­هایی گفته می­شود که بیش از 70 درصد ذرات آنها را شن (با قطر0.2 میلی متر) تشکیل می­دهد و خلل و فرج درشت این خاک­ها زیاد است و عناصر غذایی براحتی در آنها شسته می­شود. چون این خاک­ها آب کمی در خود نگه می­دارند زودتر از خاک­های رسی گرم می­شوند بنابراین بستر مناسبی برای زود رس کردن محصول در بهار هستند. ثبات ساختمانی این خاک­ها از خاک­های رسی بسیار کمتر است. استفاده از آبهای گل­آلود و سیلاب­ها برای آبیاری این خاک­ها، می­تواند تا حدی به اصلاح آنها کمک کند.

خاک­های لومی (سیلتی) ویژگی­هایی در حد وسط خاک­های شنی و رسی دارد و برای کشت اکثر گیاهان دارویی مناسب هستند.

بافت خاک (texture) به درصد ذرات رس، شن و سیلت خاک و ساختمان خاک structure به نحوه تجمع ذرات خاک گفته می­شود. انجام عملیات متعدد و بدون برنامه خاک­ورزی (به ­ویژه در خاک­های خشک یا خیس) موجب تخریب ساختمان خاک می­شود. حفظ خاک و حاصلخیزی آن ستون فقرات کشاورزی پایدار است. کاهش عملیات خاک­ورزی بویژه شخم (در سیستم­های بدون شخم No tillage، حداقل شخم Minimum tillage و شخم حاشیه­ای ridge tillage) از روش­هایی است که ضمن کاهش انرژی مصرفی، از کاهش شدید مواد آلی خاک در اثر افزایش سرعت تجزیه ناشی از هوادهی سریع، متصاعد شدن ترکیبات آمونیاکی خاک (و کاهش ذرات خاک) و فرسایش بادی و آبی جلوگیری می­کند.

مواد آلی خاک

ماده آلی خاک در اثر تغییرات ایجاد شده در مواد گیاهی (شاخ و برگ، ریشه ­ها) و مواد حیوانی (مدفوع، ادرار، خون، شاخ، استخوان و مانند آن) تولید می­شود. حرارت، رطوبت، تهویه، میکروارگانیسم­ها و نوع مواد اولیه نقش مهمی در سرعت تولید ماده آلی و مواد غذایی آزاد شده از آن دارد. به ­عنوان مثال چنانچه بقایای گیاهی در معرض پوسیدن، دارای کمبود عنصر غذایی آهن باشند ماده آلی تولید شده نیز از نظر این عنصر غذایی فقیر محسوب می­شود. اگر رطوبت و حرارت کافی نباشد فرآیند تجزیه مواد به کندی صورت می­گیرد و اگر تهویه مناسب نباشد ممکن است فرآیند تخمیر صورت گرفته و ترکیبات الکلی و اسیدهای آلی در توده مورد تجزیه به­وجود آید. پس از انجام تجزیه­ های مقدماتی که نسبتا سریع صورت می­گیرد ترکیبات باقی مانده دارای سرعت تجزیه بسیار کمی هستند و هوموس نامیده می­شوند. هوموس ار ترکیبات پیچیده هیدروکربنه، پروتئینی، هیومیک اسید، لیگنین و مواد ناشناخته دیگر تشکیل شده است و دارای رنگ قهوه­ ای تا سیاه است. نسبت کربن به ازت هوموس 12:1 است. این نسبت شاخص مهمی در فرآیند تجزیه مواد مختلف توسط میکروب­هاست به­ طوریکه در نسبت­های بالاتر از 40:1 سرعت تجزیه بعلت عدم تامین ازت مورد نیاز میکروارگانیزم­ها و در نتیجه کاهش فعالیت آنها بسیار کم می­شود. ازت در ساخت اندام­های مورد نیاز میکروب و تشکیل و تقسیم میکروب­های جدید نقش اساسی دارد. هرچه بافت­های چوبی و استحکامی در مواد اولیه بیشتر باشد این نسبت بالا می­رود. در تراشه ­های چوب این نسبت 500:1 و در کاه و کاش گندم 80:1 است بنابراین اضافه کردن این مواد به خاک باعث فقر ازت در خاک می­شود زیرا میکروارگانیزم­های تجزیه­ کننده، ازت مورد نیاز خود را از خاک جذب می­کنند. در نسبت های پایین کربن به ازت میکروب­ها بعلت کمبود ترکیبات کربنه (قندی) از منابع تامین انرژی محروم می­مانند بنابراین ترکیباتی مانند هوموس با نسبت 12:1 و ریسه­ های قارچی با نسبت کمتر از 10:1 و ادرار خالص انسان با نسبت 5:1 در امر تجزیه توسط میکروب­ها دچار مشکل هستند و به­ سختی تجزیه می­شوند.

مواد آلی می­توانند از منابع حیوانی، گیاهی و یا شهری تامین شوند که هر یک مزایا و مشکلاتی دارند. از منابع حیوانی می­توان از مدفوع، ادرار، خون، ناخن، سم، شاخ، استخوان و بسترهای مختلف نگهداری دام و طیور نام برد. برخی از این ضایعات در برگشت برخی عناصر به خاک کارآمد هستند مثلا پودر استخوان دارای فسفر، خون دارای مقادیر بالایی آهن و دارای مقادیر نسبتا قابل توجهی ازت است. اما خون بعلت نمک موجود در سرم آن شور است. به­ علاوه بعلت وجود تعداد نسبتا بالای بیماریهای مشترک انسان و دام احتمال سرایت برخی از آنها به انسان نیز باید مدنظر قرار گیرد. تجمع برخی مواد مانند آنتی­بیوتیک­ها در ضایعات مرغداریهای صنعتی هم می­تواند معضلی در تهیه کمپوست از این مواد باشد.

در تهیه مواد آلی با منشا گیاهی مسئله تولید مواد آللوپاتیک که ناشی از عمل میکروب­ها بر ترکیبات گیاهی است باید مدنظر قرار گیرد.

به ­طور کلی مواد آلی و کمپوست تولید شده از آنها نمی­توانند کود کامل تلقی شوند زیرا اغلب آنها یا فاقد برخی عناصر غذایی هستند و یا مواد غذایی آنها در حد مورد نیاز محصولات کشت شده نیست. اما آنچه مسلم است نقش آنها در افزایش ظرفیت تبادل کاتیونی خاک و خواص فیزیکی خاک (نفوذپذیری برای آب و هوا و ریشه) اساسی و غیرقابل انکار است. ضمن آنکه در مقایسه با کودهای شیمیایی، تولید کودهای آلی، انرژی بسیار کمتری لازم دارد و آلودگی محیط زیست هم بدنبال ندارد و به عنوان یک فرآیند دوستدار محیط. (Eco- friendly) تلقی می­شود.

در تهیه مواد آلی با منشا ضایعات شهری مهمترین مسئله وجود عناصر سنگین و مواد خطرآفرین بیمارستانی است. منشا عناصر سنگین در ضایعات شهری، فعالیت­های صنعتی، نشست این مواد از هوا بر مواد گیاهی و جذب عناصر سنگین از خاک و آب توسط گیاهان و عناصر سنگین موجود در لوازم آرایشی است. از راههای کاهش این مواد در کمپوست حاصل، تفکیک ضایعات شهری و کنترل کارخانجات تولیدکننده این ضایعات از طریق رعایت استانداردها در مرحله قبل از تهیه کمپوست است. بکارگیری کمپوست حاصل در حد نیاز مزرعه (و نه بیشتر) و انتخاب محصولاتی که قادر به جذب عناصر سنگین نباشند در بعد از مرحله کمپوست زباله، از اقدامات اساسی کنترل سلامت محصول است. برخی گیاهان مانند توتون می­توانند عناصر سنگین را از خاک جذب کنند. گیاه آفتاب پرست در جذب مس از خاک بسیار کارآمد است. در این قبیل گیاهان نباید از کمپوست­های زباله استفاده کرد. رعایت مسائل ایمنی در تولید گیاهان دارویی از اهمیت بیشتری نسبت به سایر محصولات کشاورزی (نظیر گیاهان لیفی، فیبری و …) دارد.

اهمیت کشت گیاهان داروی و کاهش مهاجرت روستایان

توجه به تولیدات داخلی و رشد قیمت‌های تولیدات و کاهش هزینه‌های تولید یکی از راهکارهای کاهش مهاجرت  است که می‌تواند  از طریق  (تامین نهاده‌های زراعی و باغی و نهاده‌های دامی)،( خرید تضمینی محصولاتی مانند گندم – جو – پنبه – زعفران – مرغ – تخم مرغ – سیب زمینی و…  با قیمت مناسب )و( ایجاد مشوق‌های صادراتی  برای شیر خشک – سیب زمینی و … ) صورت گیرد.

او ادامه داد: تامین تسهیلات مناسب برای مکانیزاسیون راهکاری دیگری بوده  که در این راستا سهمیه تخصیص تسهیلات خط اعتباری مکانیزاسیون کشاورزی خراسان رضوی در سال 96 به  بیش از 876 میلیارد ریال رسید  که نسبت به سال 92 (465 میلیارد ریال) 187درصد رشد داشته است.

او گفت: یکی از راهکارهای کاهش مهاجرت  موضوع تامین اعتبارات مناسب برای اجرای طرح‌های آب و خاک  است که در این زمینه می‌توان به موضوعاتی چون  رشد 30 برابری اعتبارات اجرای سیستم‌های آبیاری تحت فشار در خراسان رضوی، در سال96(260 میلیارد تومان) نسبت به سال 92 (13 میلیارد تومان) ، اجرای 2 هزار کیلومتر انتقال آب با لوله در سال 95 و در دست اقدام بودن اجرای 2 هزارو 200 متر خط انتقال آب با لوله در سال 96 ، رشد 16 برابری اعتبارات تخصیص یافته به  طرح‌های لایروبی و مرمت قنوات در سال 96(385 میلیاردو 658 میلیون ریال ) نسبت به سال 92(23  میلیارد و 949 میلیون ریال)  و سه برابر شدن توسعه کشت گلخانه‌ای در سال 96 (360 هکتار)  نسبت به سال 92  ( 118 هکتار)  اشاره کرد.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی  بیان کرد: اجرای  کشت‌های حفاظتی  یکی از راهکارهای دیگر کاهش مهاجرت است که رشد 142 درصدی کشت حفاظتی در خراسان رضوی در سال 96 (92 هزار هکتار) نسبت به سال92  ( 38 هزار هکتار ) حاکی از موفقیت سازمان در این زمینه است.

مجتبی مزروعی اضافه کرد: تامین بذر و نهال و انجام اقدامات اساسی برای اجرای طرح‌های ابخیزداری از موارد موثر دیگر در کاهش مهاجرت است.

او در خصوص حل بحران آب خاطر نشان کرد: مسلما اقدامات یک طرفه و فشار به کشاورزان و دامداران، چاره‌ساز نبوده بلکه باید با سرمایه‌گذاری در بخش و استفاده از روش‌های جدید و مدرن مصرف آب را کاهش داد؛ که این مهم صرفا وظیفه جهاد کشاورزی نیست بلکه باید وزارت نیرو بازاء کاهش دبی و کاهش ساعات کارکرد چاه‌ها سرمایه در اختیار بهره‌برداران قرار دهد تا به تناسب در بخش ، سرمایه‌گذاری کنند.

او طرح خرید آب از مالکان و یا طرح نکاشت و یا تشویق کشاورزان در قبال کاهش برداشت را  یکی از روش‌های مفید در کاهش مصرف آب دانست که ضروریست  در دستور کار قرار گیرد..

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی  بیان کرد:  طرح‌های  انتقال آب از خارج حوزه مناسب است اما در کوتاه‌مدت پاسخگو نیست لذا اولویت با مدیریت داخل حوزه است و  مدیریت این امر باید با مشارکت بهره‌برداران باشد.

.